Ücretli İzin Nedir?
Çalışanların motivasyonunu korumak ve verimli çalışmalarını desteklemek için dinlenmelerini desteklemek gerekir. Zira yoğun ve izinsiz bir çalışma hayatı motivasyonun azalmasına engel olabilir. . Yasal olarak güvence altına alınan ücretli izinler çalışanların işten ayrıldığı süre boyunca normal maaşını almasını sağlayan bir çalışma haklarının türüdür. İşverenler 4857 sayılı İş Kanunu’nda belirtilen maddelere uygun olarak çalışanlarına ücretli izin imkanı sağlar.
Ücretli İzin Çeşitleri
İş Kanunu’na yer alan 45.maddede “Toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmelerine hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatillerde işçilere tanınan haklara, ücretli izinlere ve yüzde usulü ile çalışan işçilerin bu Kanunla tanınan haklarına aykırı hükümler konulamaz. Bu hususlarda işçilere daha elverişli hak ve menfaatler sağlayan kanun, toplu iş sözleşmesi, iş sözleşmesi veya gelenekten doğan kazanılmış haklar saklıdır.” hükmü bulunur.
Yıllık İzin
İş Kanunu’ndaki 53, 54 ve 55. Maddelerce güvence altına alınan yıllık izin hakkı, bir yılını dolduran çalışanlara tanınmaktadır. Bu maddelere göre çalışanlar yıl içinde belirli bir süre boyunca kullanabilecekleri izin hakkına sahiptir. Yıllık izin süreleri genellikle iş kanunları veya şirket politikaları tarafından belirlenir ve çalışanın hizmet süresine göre değişkenlik gösterebilir. Hizmet süreleri açısından değerlendirildiğinde yıllık hakkı şu şekildedir:
1-5 yıl arasında çalışanlar: 14 gün
5-15 yıl arasında çalışanlar: 21 gün
15 yıl ve üzeri çalışanlar: 26 gün
Doğum İzni
Doğum yapacak anneye verilen izindir. Bu izin, annenin sağlık durumu, doğum sonrası bakım ve bebekle ilgilenme gibi faktörlere bağlı olarak farklılık gösterebilir. Doğum izni genellikle doğum tarihinden önce ve sonra belirli bir süreyi kapsar. 16 haftadan oluşan izin süresinde ilk 8 hafta doğumdan önce sonraki 8 hafta ise doğumdan sonra verilir.
Babalık İzni
Babalık izni, çalışanların yeni doğum yapan eşinin yanında olmaları için verilen yasal bir haktır. İş Kanunu’nun ek maddesinde belirtilen babalık izni süresi 5 gündür.
Hastalık İzni
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa göre çalışanlar doktor muayenesi sonucunda aldıkları raporu ilgili kurumlara ileterek ücretli hastalık izni hakkına sahip olur.
Evlilik İzni
Bu ücretli izin çeşidinde belirtilen minimum izin süresi özel sektör çalışanları için 3 gün kamu sektörü çalışanları için 7 gündür. Ancak işverenler çalışanlarının motivasyonunu güçlendirmek amacıyla izin günü sayısını artırabilir.
Taşınma İzni
İş Kanunu’na göre şehir içinde gerçekleştirilen taşınma izni süresi 2 gün, şehirlerarası taşınma izni süresi ise 15 gündür. Ancak bu süreler iş sözleşmesine ve işverene bağlı olarak da değişkenlik gösterebilir.
Periyodik Kontrol İzni
Kadın çalışanlar için sunulan bu imkan hamilelik döneminde olan çalışanların sağlık kontrollerinde kullanılmaktadır. İşverenler çalışanlarına gebelik muayeneleri ve tedavileri için izin hakkı sunmakla yükümlüdür.
Refakat İzni
Çalışanların hasta yakınlarına destek olabilmesi için sunulan refakat izni ücretli bir haktır. Çalışanlar hasta yakını olarak maksimum 3 ay izin alabilir.
Evlat Edinme İzni
İş Kanunu’nun 74.maddesine göre; “üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçilere istekleri hâlinde birinci doğumda altmış gün, ikinci doğumda yüz yirmi gün, sonraki doğumlarda ise yüz seksen gün süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilir.”
Mazeret İzni
Çalışanlar acil işleri için de izin talep etme hakkına sahiptir. Doğum, evlenme, ölüm ve hastalık gibi durumlar bu izin hakkı çerçevesinde değerlendirilir. Evlilik, ölüm ve evlat edinme gibi süreçlerde çalışanların 3 gün izin hakkı bulunur. Eğer çalışanın engelli veya ciddi hastalığı olan çocuğu varsa, hastalık raporu ibraz edilerek 10 güne kadar izin kullanabilir. Ücretli izin hakları çalışanları birçok durumda güvence altına almak için sunulur.
